Wat veel mensen niet beseffen is dat banken geld uitlenen wat ze eigenlijk niet hebben.
Dit zal ik uitleggen aan de hand van een voorbeeld:
De heer en mevrouw De Jongh willen tandartsenpraktijk openen. De kosten voor de praktijk bedragen 400.000 euro en ze willen dit geld lenen en in 20 jaar terugbetalen. Daarvoor stappen ze naar bank X.
Bank X is maar wat blij met de aanvraag, want zij hebben een spaarvermogen (zeg 4 miljoen euro) opgebouwd waar ze rente over moeten betalen.
De bank gaat akkoord en stelt de rente op 6%.
Op het moment dat het bedrag wordt uitgekeerd zet familie De Jongh het nog even op een spaarrekening bij bank X (een beetje vreemd, maar niet ondenkbaar).
Op dat moment staat er bij bank X dus 4,4 miljoen euro op de spaarrekening. Er is dus 400.000 euro gecreëerd uit het niets.
Omdat dit een risico met zich meebrengt zijn er regels opgesteld die het risico moeten beperken (bv. Basel 3). Met nadruk op beperken. De regels zijn niet opgesteld om te voorkomen dat dit mag gebeuren.
Maar wat nu als er wel een regel bestond die dit wel voorschreef?
In dat geval zijn er grofweg twee scenario's denkbaar:
De eerste is dat bank X naar al haar spaarders de vraag uizet: Wilt u investeren in de start van de tandartsenpraktijk van dhr. en mevr. de Jongh. De minimale inschrijving bedraagt 40.000 euro, aflossing verloopt in termijnen van 1 jaar, totale looptijd is 20 jaar en de te ontvangen rente is 4% (de andere 2% gaat naar de bank).
Zodra er voldoende inschrijvingen binnen zijn, wordt het geld van de inschrijvers overgeboekt naar dhr. en mevr. de Jongh, die het vervolgens op hun spaarrekening zetten. Het totale spaarvermogen van bank X is nu nog steeds 4 miljoen.
Het tweede scenario is dat de bank van haar eigen spaarrekening 400.000 euro overmaakt naar familie de Jongh en zij dit vervolgens op de eigen spaarrekening zetten. Ook nu bedraagt het totale spaarvermogen van de bank 4 miljoen.
In theorie is het dus heel goed mogelijk om alleen 'echt' geld uit te lenen.
Maar nu de praktijk:
Het eerste wat de potentiële investeerders zich afvragen is: wat is de kans dat familie de Jongh niet terugbetaalt. Daarna komen vragen als: Wat krijg ik nog van mijn geld terug als familie de Jongh stopt met betalen en wat als ik na 5 jaar weer over mijn geld wil beschikken?
Het eerste wat de bank zich zal afvragen is: als ik mijn eigen geld gebruik om uit te lenen, waarom heb ik dan nog spaargeld nodig en betaal ik er zelfs rente over?
Een groot gedeelte van de spaarders zal niet willen investeren in de ambities van familie de Jongh. De redenen hiervoor zijn divers:
Ze willen het geld eerder beschikbaar krijgen.
Ze zijn bang dat ze het geld niet volledig terugkrijgen.
Ze vinden 4% te weinig voor het risico en ongemak wat ze lijden.
Ze hebben familie de Jongh nooit gemogen.
De bank ziet potentie in familie de Jongh, maar rekent het nog eens na en ontdekt dat het totaal niet rendabel is om het geld te lenen de redenen hiervoor stapelen zich op:
Ze moeten kosten maken om het contract te sluiten.
Ze moeten kosten maken om de betalingen te verwerken.
Ze moeten kosten maken om de spaarders (die niet meedoen) rente over hun spaargeld te betalen.
Ze moeten kosten maken om het contract jaarlijks te reviseren.
Ze moeten kosten maken om het geld terug te krijgen als familie de Jongh stopt met betalen.
Ze moeten winst betalen aan de aandeelhouders.
Om familie de Jongh toch van dienst te zijn, moet bank X zorgen dat de lening rendabel wordt. Hiervoor heeft ze twee opties:
1. De rente op de lening verhogen naar 15% of meer, zodat ze voldoende inkomsten krijgen om de kosten te dekken, winst uit te keren en extra kapitaal op te bouwen.
2. De spaarrente op nul zetten of zelfs negatief maken, om zo de spaarders te dwingen om te participeren of minimaal geld te verdienen aan het spaargeld.
Beide opties zijn onwenselijk. Door de eerste optie stijgt de inflatie enorm, immers er moet meer geld verdient worden om de lening te kunnen betalen, wat weer wordt afgewenteld op de patiënten en/of de verzekeringsmaatschappijen die deze kosten ook weer doorberekenen.
De tweede optie, omdat het risico nog steeds groot is dat men liever rente betaald dan risicovol geld investeerd met alle nadelen vandien. De kans is daarmee groot dat er geen leningen meer worden verstrekt, waarmee de economie op slot gezet wordt.
Kortom: Alleen 'echt' geld uitlenen is een nobel streven, maar zal erg duur worden.
Dan is het beter streven naar totaal geen leningen.